Wszystkie ręce na pokład, czyli spec-receptą w koronawirusa

Od kilku tygodni przyglądamy się sytuacjom, w których narasta zagrożenie epidemii i rozprzestrzeniania się choroby wywołanej wirusem SARS-CoV-2 („COVID-19”).

Widmo epidemii ciąży również na Polsce. W chwili przygotowania niniejszego komentarza Minister Zdrowia potwierdził pierwszy przypadek zachorowania na terenie Polski, ale zdajemy sobie sprawę z tego, że z każdym dniem wskaźnik nowych zachorowań będzie z pewnością rósł.

Współpraca wszystkich interesariuszy z władzami w sprawie niezwykle priorytetowej a zarazem kryzysowej, odpowiedzialność, jaka spoczęła na barkach nie tylko najwyższych funkcjonariuszy państwa\, ale również na jednostkach lokalnych, dyrektorach szkół czy innych placówek użyteczności publicznej, obowiązek pozostawania szpitali w stanie podwyższonej gotowości powinny iść w parze i wyjść zagrożeniu naprzeciw. Aby te wszystkie działania mogły być wykonywane bez szwanku, powinno im towarzyszyć również dobre i skuteczne prawo.

Czy tak jest w tym właśnie przypadku? Na to pytanie postaramy się odpowiedzieć poprzez scharakteryzowanie instytucji prawnych powołanych w Polsce do walki z COVID-19.

Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych lub wywołanych nimi sytuacji kryzysowych („Projekt”) przewiduje konieczność wprowadzenia rozwiązań, umożliwiających podejmowanie działań minimalizujących zagrożenie dla zdrowia publicznego.

Z perspektywy zabezpieczenia potrzeb pacjenta Projekt przewiduje następujące rozwiązania:

  1. polecenie pracownikowi wykonywania obowiązków służbowych, przez określony czas, zdalnie – w celu przeciwdziałania COVID-19 oraz wprowadzenie uprawnienia do otrzymania dodatkowego zasiłku opiekuńczego dla rodziców zwolnionych od wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem, za okres nie dłuższy niż 14 dni, w przypadku zamknięcia żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli, szkół, do których dziecko uczęszcza,
  2. wprowadzenie zasad udzielania świadczeń zdrowotnych w związku z rozprzestrzenianiem COVID-19 oraz zasad finansowania tych świadczeń, w sposób następujący: Projekt zakłada, że świadczenia w tym zakresie będą udzielane przez podmioty wykonujące działalność leczniczą wpisane do wykazu, opracowywanego przez właściwego miejscowo dyrektora oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w porozumieniu z wojewodą i będą finansowane przez płatnika publicznego,
  3. przewidziano możliwość nałożenia przez ministra zdrowia na podmiot leczniczy obowiązku wykonania określonego zadania w związku z przeciwdziałaniem COVID-19; obowiązki te mogą dotyczyć m. in. przekazania produktów leczniczych, wyrobów medycznych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz aparatury i sprzętu medycznego, w celu zapewnienia kontynuacji udzielenia świadczeń zdrowotnych w innym podmiocie leczniczym; identyczne obowiązki będzie mógł nałożyć na jednostkę samorządu terytorialnego Prezes Rady Ministrów,
  4. w Projekcie przewidziano również szczególne rozwiązania dotyczące ewentualnych odwołanych podróży pozostających w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii wirusa, tak aby należycie zabezpieczyć rynek turystyczny,
  5. kolejne zmiany wprowadzono do ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi i dotyczą one m.in. wprowadzenia nowych pojęć tj. strefa zero, strefa buforowa, strefa zagrożenia, zagrożony obszar, miejsce kwarantanny.

Z kolei w zakresie obowiązków nałożonych na przedsiębiorców Projekt przewiduje:

  1. ustalenie przez Ministra Zdrowia maksymalnych cen produktów leczniczych OTC oraz wydawanych na receptę, a także wyrobów medycznych oraz środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, które mogą być wykorzystane w związku z przeciwdziałaniem COVID-19,
  2. możliwość rozszerzenia obowiązku raportowania do ZSMOPL na wszystkie znajdujące się w obrocie produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne, a także na producentów i importerów wyrobów medycznych, w przypadku zagrożenia braku dostępności takiego produktu niezależnie od umieszczenia go na czarnej liście, a także w stanie zagrożenia epidemicznego, epidemii albo w razie niebezpieczeństwa szerzenia się zakażenia lub choroby zakaźnej, które może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego,
  3. w sytuacji nałożenia obowiązku raportowania w przypadku zagrożenia braku dostępności produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych niezależnie od umieszczenia go na czarnej liście, przedsiębiorca będzie miał 24 godziny od momentu nałożenia na niego w/w obowiązku na podłączenie i rozpoczęcia przekazywania informacji do ZSMOPL,
  4. ustalenie przez Ministra Zdrowia wykazu produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, które mogą być zbywane przez hurtownie farmaceutyczne wyłącznie do aptek, punktów aptecznych oraz zakładów leczniczych podmiotów leczniczych; w takim przypadku producenci lub importerzy produktów objętych powyższym wykazem będą zobowiązani do ich zbywania wyłącznie do hurtowni; za naruszenie tych obowiązków grozić będzie kara pieniężna od 10 000 zł do 5 000 000 zł,
  5. wyjątek w zakresie niestosowania przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych do zamówień, których przedmiotem są towary lub usługi niezbędne do przeciwdziałania COVID-19, jeżeli zachodzi wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby lub jeżeli wymaga tego ochrona zdrowia publicznego; podobnie przepisy te nie będą stosowane do zamówień na usługi, dostawy lub roboty budowlane udzielanych w związku z zapobieganiem lub zwalczaniem epidemii na obszarze, na którym ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii,
  6. możliwość wydawania przez Prezesa Rady Ministrów (na wniosek wojewody) poleceń przedsiębiorcom w związku z przeciwdziałaniem COVID-19; polecenia podlegać mają natychmiastowemu wykonaniu,
  7. uprawnienie Głównego Inspektora Sanitarnego (lub działającego z jego upoważnienia państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego) w przypadkach stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii albo w razie niebezpieczeństwa szerzenia się zakażenia lub choroby zakaźnej, które może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego, do wydawania przedsiębiorcom decyzji nakładających obowiązek:
  8. a) podjęcia określonych czynności zapobiegawczych lub kontrolnych oraz udzielenia informacji w tym zakresie,
  9. b) dystrybucji produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych – w stosunku do hurtowni farmaceutycznych, a środków ochrony osobistej – w stosunku do producentów, dystrybutorów lub importerów;

decyzje te podlegać będą natychmiastowemu wykonaniu; przysługuje od nich odwołanie, które wnosi się w terminie 2 dni roboczych od dnia doręczenia lub potwierdzenia na piśmie decyzji wydanej ustnie.

Warto również zauważyć, że w przypadku zagrożenia zdrowia pacjenta związanego z COVID-19, farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu może wystawić receptę farmaceutyczną, do której zastosowanie będą miały zasady dotyczące wystawienia recepty w przypadku nagłego zagrożenia zdrowia pacjenta.


Autorzy:  Dominika Chrabańska, adwokat oraz Roksana Strubel, aplikant adwokacki
Kancelaria KONDRAT i Partnerzy – biuro@kondrat.pl

Źródło zdjęcia: https://pixabay.com/pl