Przepisy antykoncentracyjne przez cały okres prowadzenia apteki ogólnodostępnej
W dniu 13 lipca 2023 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw. Przyjęty akt prawny wprowadza istotne zmiany do ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne, w zakresie przepisów, antykoncentracyjnych poprzez ich doprecyzowanie oraz usankcjonowanie bardzo wysokich kar pieniężnych w związku z naruszeniem przedmiotowych przepisów.
Zgodnie z dotychczas obowiązującym brzmieniem ustawy – Prawo farmaceutyczne, wnioskodawcą o udzielenie zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej może być wyłącznie farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu, prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą albo spółka jawna lub spółka partnerska, której przedmiotem działalności jest wyłącznie prowadzenie aptek, i w której wspólnikami (partnerami) są wyłącznie farmaceuci posiadający prawo wykonywania zawodu. Ponadto nie wydaje się zezwolenia, na prowadzenie apteki ogólnodostępnej, jeżeli wnioskodawca jest wspólnikiem w spółce lub spółkach, które prowadzą łącznie co najmniej 4 apteki ogólnodostępne lub jest członkiem grupy kapitałowej (w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów), której członkowie prowadzą łącznie, co najmniej 4 apteki ogólnodostępne.
Wątpliwości interpretacyjne powyższych przepisów budził zakres czasowy obowiązywania wyżej opisanych ograniczeń tzn. czy obowiązują one tylko na etapie udzielania zezwolenia, czy przez cały okres prowadzenia apteki ogólnodostępnej. W praktyce sprowadzało się do odpowiedzi na pytanie: czy po uzyskaniu zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej podmiot może zostać włączony do grupy kapitałowej, której członkowie prowadzą łącznie więcej niż 4 apteki.
Ustawa o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw, do art. 99 ustawy – Prawa farmaceutycznego dodaje ust. 3aa, który wprost wskazuje, że ograniczenia podmiotowe obowiązują przez cały okres prowadzenia apteki.
Zgodnie z przywołanym przepisem niedozwolone będzie przejęcie kontroli – w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów – nad podmiotem prowadzącym aptekę ogólnodostępną, jeżeli podmiotem przejmującym nie jest farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu, prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą albo spółka jawna lub spółka partnerska, której przedmiotem działalności jest wyłącznie prowadzenie aptek, i w której wspólnikami (partnerami) są wyłącznie farmaceuci posiadający prawo wykonywania zawodu. Ponadto podmiot przejmujący kontrolę nie może być wspólnikiem w spółce lub spółkach, które prowadzą łącznie co najmniej 4 apteki ogólnodostępne lub jest członkiem grupy kapitałowej (w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów), której członkowie prowadzą łącznie, co najmniej 4 apteki ogólnodostępne.
Sankcje za naruszenie przepisów antykoncentracyjnych
Ustawa o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw, wprowadza wprost do ustawy – Prawo farmaceutyczne sankcje za naruszenie przepisów antykoncentracyjnych. Wcześniej organy inspekcji farmaceutycznej, cofały zezwolenia na prowadzenie aptek ogólnodostępnych, w oparciu o art. 37 ap ust. 1 pkt 2, w związku z art. 99 ust. 3a ustawy – Prawo farmaceutyczne, zgodnie, z którym organ zezwalający cofa zezwolenie, w przypadku gdy przedsiębiorca przestał spełniać warunki określone przepisami prawa, wymagane do wykonywania działalności gospodarczej określonej w zezwoleniu. Decyzje – cofające zezwolenia, w oparciu o wyżej wskazane podstawy prawne – były kwestionowane przez cześć składów orzekających Wojewódzkich Sądów Administracyjnych.
Zgodnie z uchwalonymi przez Sejm zmianami do ustawy Prawo farmaceutyczne, do art. 103 dodano ustęp 1b, który wskazuje, że: „Wojewódzki inspektor farmaceutyczny cofa zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej podmiotowi, nad którym nastąpiło przejęcie kontroli wbrew zakazowi, o którym mowa w art. 99 ust. 3aa. Wojewódzki inspektor farmaceutyczny cofa zezwolenia w liczbie niezbędnej do przywrócenia stanu zgodnego z prawem, począwszy od zezwoleń wydanych najpóźniej, chyba, że uzna, iż szczególnie ważny interes pacjentów korzystających z usług poszczególnych aptek przemawia za cofnięciem innych zezwoleń.”. Zgodnie dodanym ust. 1c „Decyzję o cofnięciu zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej z przyczyn, o których mowa w ust. 1 b, wydaje się w oparciu o stan z chwili przejęcie kontroli”.
Cofnięcie zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej nie będzie jedyną sankcją, którą przewidział ustawodawca, w związku z naruszeniem przepisów antykoncentracyjnych. Nowe przepisy wprowadzają do ustawy – Prawo farmaceutyczne art. 127cd, zgodnie z którym:
1. Karze pieniężnej podlega podmiot, który wbrew zakazowi, o którym mowa w art. 99 ust. 3aa przejmuje kontrolę nad podmiotem prowadzącym aptekę ogólnodostępną.
2. Karę pieniężną, o której mowa w ust. 1, wymierza się w wysokości od 50.000 zł. do 5.000.000 zł.
Kary, o których mowa powyżej będą nakładane w drodze decyzji przez właściwego wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego.
Uchwalona przez Sejm ustawa o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw została przekazana do Senatu, który ma 30 dni, aby przyjąć ją bez zmian, uchwalić poprawki albo uchwalić odrzucenie jej w całości.
Autor: Michał Pietrusiński – Kancelaria KONDRAT i Partnerzy, biuro@kondrat.pl